Dünyanın en eski bozulmamış teknesi: Khufu Güneş Gemisi
1954’te Mısırlı arkeolog Kamal el-Mallakh, Büyük Giza Piramidi’nin yanına gömülü yaklaşık 44 metrelik bir gemi keşfetti. Khufu teknesi olarak adlandırılan tekne Büyük Piramidi inşa eden firavun Khufu’nun onuruna gömülmüştü. Bozulmamış güneş gemisi olan Khufu diğer gömülü Eski Mısır gemileri gibi, ölümden sonraki yaşamda kullanılması amaçlanan mezar eşyalarından birisiydi. Dünyanın en eski bozulmamış gemisi olarak tanımlanan 4600 yıllık tekne bugün bir göle veya nehre konulduğunda yelken açabilecek bir “ahşap sanatı şaheseri” olarak görülmektedir.
Teknenin İşlevi
Yunan adası Melos’tan obsidyen ticareti ve Kıbrıs adasındaki avlanma faaliyetleri gibi Doğu Akdeniz dünyasında denizciliğin varlığına dair kanıtlar MÖ 9.000’e kadar uzanmaktadır. Eski Mısır
Krallığı’nın Dördüncü Hanedanlığı sırasında, üç ünlü piramit, Giza‘da birbirini takip eden üç Firavun tarafından inşa edilmişti: MÖ 2589’dan 2566’ya kadar hüküm süren Khufu (veya Yunanca Keops) – Khafre (veya Yunanca Kefren) ile Menkaure (Yunanca Mykerinos). Bu piramitlerin en büyüğü, Firavun Khufu (Keops) tarafından yaptırılan Büyük Giza Piramidi idi. Antik Çağın 7 Harikasından birisi kabul edilen Büyük piramidin tabanına yakın 5 yeraltı odası bulunmaktaydı. Eski Mısırlılar, bu odaların her birine, Firavun’un öbür dünyada kullanması için sökülmüş birer tekne yerleştirmişlerdi.
Avrupa’da Khufu Kraliyet Gemisinden daha eski olan birkaç ahşap kazılmış kano bulunmuş olsa da şimdiye kadar ortaya çıkarılan ve incelenen en eski iyi korunmuş ahşap kalaslı gemi kesinlikle Khufu gemisidir. “Güneş mavnası” olarak bilinen türe sokulan yani firavunu dirildikten sonra güneş tanrısı Ra ile birlikte göklerde taşımak için yapılan bir ritüel gemidir. Yine de geminin tarihi ve işlevi tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte, teknenin en az bir kez suda kullanıldığına dair bazı işaretler tespit edildiğinden geminin firavunun mumyalanmış bedenini Memphis’ten Giza’ya taşımak için kullanılan bir cenaze “mavnası” olduğu da iddia edilmiştir. Khufu teknesi Kuzey Avrupa gemi mezarlarının aksine hiçbir ceset barındırmamaktaydı.
Keşfi
1952’de, alçı harcı ile kapatılmış dev bir kireçtaşı blokla kaplı büyük bir çukur olan ilk odanın açılması için çalışmalar başladı. Khufu, 1954’te arkeolog Kamal el-Mallakh tarafından keşfedilen iki gemiden birsiydi. İçeride, Firavun’un mezar gemisinden birinin neredeyse mükemmel şekilde korunmuş kalıntıları vardı, tekne tamamen demonte edilmiş ve 1.224 parçaya ayrılmıştı. Bu parçaların her birine oyulmuş semboller, geminin bir sonraki dünyada kolayca yeniden monte edilebilmesi için gövde içindeki konumunu belirtirdi ki bu görevi 20. Yüzyıl ortalarında deniz arkeologları gerçekleştirmişti. Teknenin Mısır Eski Eserler Dairesi’nin baş restoratörü Ahmed Yusuf Mustafa gözetiminde yeniden birleştirilmesi birkaç yıl sürmüştür. Tekneyi yeniden inşa etmeden önce, Mustafa’nın Eski Mısır tekne yapımında yeterli deneyim kazanması gerekiyordu. Duvarlara ve mezarlara oyulmuş kabartmaları ve ayrıca mezarlarda bulunan küçük ahşap gemi ve tekne modellerini inceledi. Eski Kahire ve Maadi’nin Nil tersanelerini ziyaret etti ve hala ahşap nehir teknelerinin yapıldığı İskenderiye’ye giderek gemi yapımcılarının çalışmalarını araştırdı.
Sergilenmesi
Khufu gemisi, 1982’den beri Giza piramit kompleksinde özel olarak inşa edilmiş bir müzede, Büyük Piramit’in yanında duran küçük ve modern bir tesiste halka sergilenmekteydi. Müzenin birinci katı, ziyaretçiyi teknenin kazılması ve restore edilmesi sürecine dair görseller, fotoğraflar ve yazıları barındırmaktaydı. Bununla birlikte 8 Ağustos 2021 günü sedir ağacından imal edilen 20 tonluk tekne Belçika’dan ithal edilen özel bir uzaktan kumandalı araç üzerinde 48 saatte taşınarak 8 km mesafedeki Büyük Mısır Müzesi’ne taşınmıştır. 43,6 m uzunluğa ve 5,9 m genişliğindeki Khufu teknesi 17 yıldır aralıklı olarak yapım aşamasında olan Büyük Mısır Müzesi’nde 100.000’den fazla eserle birlikte sergilenmektedir.
Linkler
Jenkins, Nancy (1980). The Boat Beneath the Pyramid (İngilizce pdf kitap için tıklayın)
Ayrıca Bakın
https://www.youtube.com/watch?v=p2EOMVSbIt4&t=884s